HARAKETLİ PROTEZLER
Hareketli Protez Nedir?Hareketli protez, hasta tarafından takılıp çıkarılabilen ve eksik dişlerin yerini alan apareylerdir. Total protez, parsiyel protez, immediat protez ve diş üstü protezler olmak üzere çeşitli tipleri mevcuttur.
Total Protezler
Total protezler, ağzınızda hiç doğal diş kalmadığı durumlarda, alt ve üst çenede kalan kemik dokusu üzerinden destek alan, akrilikten üretilen, halk arasında 'takma diş' olarak da adlandırılan protezlerdir. İmplant yapılamadığı özel durumlarda uygulama alanı bulmaktadır. Total protezlerde porselen diş kullanmak genellikle sağlıklı bir yaklaşım değildir. Bu sebeple bu protezlerde plastik diş kullanılır; ancak bu dişlerde zamanla renkleşmeler görülebilir. 
Doğal dişlerin bir kısmının var; bir kısmının ise çekilmiş olduğu durumlarda yapılan takılıp çıkarılabilir protezlere 'parsiyel protez' denir. Parsiyel protezler ya akrilikten ya da tek parça dökümden yapılır. Bu tip protezler, ana dişlere bağlanan kroşe tellerle tutuculuk sağlarlar. Bu tel görünümünün estetik olmadığını düşünen hastalara hassas bağlantılı estetik protezler de yapılabilir.
İmmediat Protezler
Tüm ana dişlerin çekilmesi gereken durumlarda, hasta dişsiz kalmak istemezse 'immediat protez' adı verilen doğal dişler çekilir çekilmez hemen takılan protezler yapılabilir. İyileşme tamamlanıp dokular bu protezlerle uyumsuz hale geldiğinde ise hastanın daimi protezleri yapılmaya başlanır.
Diş Üstü Protezler
Ağızda var olan birkaç doğal diş veya kök üzerine, diş hekiminin bazı özel hazırlıkları takiben yapacağı protezlere 'diş üstü protezler' denir. Protezin oturduğu doğal diş veya kökler, proteze tutuculuk ve stabilite sağlamaktadır.
Protezlerime Alışabilecek miyim?
Protezlere alışmak biraz zaman ister ve çok iyi yapılmış protezlerde bile bu durum kişiden kişiye değişir. Yeni protez, ağızda yabancı ve büyük olacaktır. Dudak ve yanaklarda doluluk hissi duyulacaktır. Alt protez daha çok hareket edip yerinden çıkabileceği için alt proteze alışmak üst proteze alışmaktan daha zordur. İlk günlerde salgı bezlerinin uyarılması sonucu tükürük miktarı artar. Bu durum zamanla geçecektir.
Protezler Neden Vurur?
Protezlerin yumuşak dokular üzerinde oturması; hareket etmesi sonucu, yapımına ne kadar özen gösterilmiş olursa olsun, bazı yerlerinde vuruklar olabilir. Hasta, kontrollerini aksatmamalı ve protez düzeltilmelidir. Vurukların hasta tarafından alınması çok yanlıştır. Hasta, vuran yerlerin düzeltilmesi için hekime gelmeden önce protezlerini en az 9 saat kullanmış olmalıdır. Ancak bu süre, problemli yerlerin görülebilmesini sağlar.
Protezlerimle Normal Yemek Yiyebilecek miyim?
Bu süreçte hastaların sağ veya sol, hangi taraf daha rahatsa o taraf ile dudaklarını açmadan ve küçük lokmalar alarak yavaş yavaş çiğnemeleri önerilir. Protezlerin takıldığı ilk günlerde yumuşak yiyecekler yenmeli ve ön dişlerle kesinlikle ısırılmamalıdır. Bu durum protezlerin arka kısımlarının dokulardan uzaklaşmasına sebep olur. Dil, dudak ve yanakların protezin kontrolünde etkisi büyüktür. Eskiden protez kullanmış bir hastanın yeni bir hastaya göre alışması daha kolaydır. Hasta çok uzun süre dişsiz kalmışsa, dişsiz halde protezli olduğundan daha rahat yemek yiyebilir. Ancak bu sağlıklı değildir. Protezlerine alıştıktan sonra, protezli halde çok daha rahat yiyebilecektir.
Total protezlerle normal olarak yemek yiyebilmek en azından 4-6 hafta sürer. Hastaların bu süreyi hekimlerinin önerilerini dikkate alarak geçirmeleri, en önemlisi de protezlerini kullanacaklarına dair 'kararlı' olmaları gerekir. Hemen pes edip protezi çıkarmamalıdırlar. Bu durum özellikle eski protezleri olan hastalar için söz konusudur. Çünkü en ufak bir vurukta hemen yenilerini çıkartıp eski protezlerini takarlarsa, yeni protezlerine alışmaları çok uzun sürebilir.
Protezlerimle Normal Konuşabilecek miyim?
Protezler, ağız ortamında az da olsa bazı seslerin telaffuzunda zorluklar gibi değişikliklere neden olabilir. Bu durumda yüksek sesle ve ayna karşısında okuma çalışması yapılmalı ve doğru söylenemeyen kelimeler tekrar edilerek normal hale getirilmeye çalışılmalıdır.
Protezlerimi 24 Saat Devamlı mı Kullanacağım?
Hastaların protezlerine bir an önce alışabilmeleri için ilk günlerde devamlı kullanılmaları gerekir. Fakat alıştıktan sonra protezler geceleri takılmamalı, dokular dinlendirilmeli; kurumasını ve muhtemel boyutsal değişikliklerin olmasını engellemek için çıkarıldığında suda bırakılmalıdır. Bu durum dokuların sağlığı açısından çok önemlidir. Yanağın yastığa dayanması ve geceleyin nöromusküler kontrol mekanizmasının zayıflaması sonucu protezlerin ağızdan çıkabilmesine yol açabilir.
Protezlerime Alıştıktan Sonra Diş Hekimime Gitmem Gerekir mi?
Total protez kullanan hastalar, doğal dişleri olan insanlar gibi ?altı ayda bir? kontrol edilmelidir. Çeşitli faktörlere bağlı olarak protez altındaki dokular değişebilir. Zamanla protez dokulara uyumunu kaybeder ve hasta bu durumu fark edinceye kadar dokularda zararlara sebep olabilir. Protezle ilgili veya ilgisiz ağızda çeşitli lezyonlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle total protez kullanan hastalar yılda en az iki kere hekim tarafından dikkatle muayene edilmelidir.